Trong
“cuộc chiến” chống “giặc nội xâm” - phòng, chống tham nhũng, tiêu cực,
lãng phí, báo chí đã góp phần củng cố niềm tin trong cán bộ, đảng viên
và nhân dân. Ông Vũ Mão, nguyên
Uỷ viên Trung ương Đảng, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đã có cuộc
trò chuyện cùng Tạp chí Tuyên giáo xung quanh chủ đề này.
|
Đồng chí Vũ Mão - Nguồn ảnh: VOV |
LÀ DIỄN ĐÀN CỦA ĐẢNG, NHÀ NƯỚC VÀ NHÂN DÂN TRONG "CUỘC CHIẾN" CAM GO, PHỨC TẠP
Gần
25 năm trước, với vai trò là Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Văn
phòng Quốc hội, ông là người đã có những dấu ấn quan trọng, thậm chí là
phản biện quyết liệt để “bảo vệ” và “kiến tạo” thành công chương trình
truyền hình trực tiếp các hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại Hội
trường. Đó là một bước tiến vượt bậc của việc công khai trong hoạt động
Quốc hội với báo chí. Là người gần gũi và hiểu báo chí, ông đánh giá
như thế nào về vai trò của “binh chủng” này trong công tác phòng, chống
tham nhũng, tiêu cực, lãng phí?
- Ngay từ khi còn làm
Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn, một trong những điều mà tôi quan tâm là
công tác báo chí và truyền thông của Đoàn. Thời đó, Internet và mạng xã
hội chưa có, nên một trong những nguồn thông tin chính thống và diễn
đàn quan trọng của tuổi trẻ là báo chí. Lý tưởng, lối sống đẹp và các
phong trào cách mạng tuổi trẻ được “nhen nhóm”, “thổi bùng” lên, bên
cạnh công tác tuyên truyền, còn có sự đóng góp quan trọng của “binh
chủng” báo chí, đặc biệt là báo chí của Đoàn. Việc tôi và các đồng chí
có trách nhiệm ở thời kỳ đó quyết tâm “khai sinh” thành công tờ báo
Thanh Niên (lúc đầu có tên gọi là “Tuần tin Thanh niên” - thuộc Hội Liên
hiệp Thanh niên Việt Nam) đã chính thức tạo ra một “sân chơi” bổ ích,
một diễn đàn “rộng hơn” dành cho tuổi trẻ cả nước.
Trở lại với nội dung
của câu hỏi, tôi cho rằng, cùng với những chức năng được coi như “thiên
chức” của báo chí, thì việc góp phần lên án những thói hư tật xấu, phê
phán những hiện tượng tiêu cực, đặc biệt là sát cánh cùng Đảng, Nhà
nước, nhân dân trong “cuộc chiến” chống tham nhũng là rất rõ nét. Việc
khẳng định vai trò của báo chí trong công cuộc đấu tranh phòng, chống
tham nhũng, tiêu cực là điều không cần phải bàn cãi.
* Vấn đề
đặt ra là, trong bối cảnh và tình hình mới, báo chí đã đóng góp đến đâu?
đã thực hiện đúng và “chuẩn” những “thiên chức” của mình chưa? Đã phát
huy mạnh mẽ vai trò là diễn đàn của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong
“cuộc chiến” cam go, phức tạp này như thế nào?
- Nhiều vụ án tham
nhũng, nhiều vấn đề tiêu cực được đưa ra ánh sáng trong những năm qua,
đặc biệt là thời gian gần đây, rõ ràng là có sự đóng góp không nhỏ của
báo chí. Điều này đã được Đảng, Nhà nước và nhân dân ghi nhận, tôn vinh.
Với tư cách là độc giả trung thành của báo chí, tôi không “liệt kê” lại
những “đầu việc” mà báo chí đã làm được, tôi chỉ nhấn mạnh: báo chí đã,
đang và sẽ là một kênh quan trọng góp phần củng cố niềm tin trong cán
bộ, đảng viên và nhân dân về quyết tâm của Đảng, Nhà nước ta trong “cuộc
chiến” chống “quốc nạn” tham nhũng và những vấn tiêu cực.
* Ông có
thể chia sẻ cụ thể hơn về khía cạnh: báo chí góp phần củng cố niềm tin
trong cán bộ, đảng viên và nhân dân vào “cuộc chiến” chống tham nhũng,
tiêu cực?
- Trước hết, phải
khẳng định lại rằng, mặc dù với sự phát triển có lúc tưởng như “lấn át”
của các các loại thông tin “vô tội vạ” từ mạng xã hội đối với báo chí
chính thống, thì cũng không vì thế mà nhân dân “quay lưng” lại với báo
chí. Có thể lúc này, lúc khác, báo chí chưa đáp ứng hết được nhu cầu và
yêu cầu của công chúng, nhưng không vì thế mà báo chí đánh mất vai trò
của mình đối với niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân.
Không phủ nhận là có
những tờ báo, có những thời điểm còn chưa “chuẩn”, còn thiếu chính xác
trong việc đưa tin, thậm chí là võ đoán trong bình luận, nhận định -
nhất là trước những vấn đề quan trọng liên quan đến tham nhũng, tiêu
cực. Tuy nhiên đó chỉ là “hiện tượng” chứ không phải là “cái phổ biến”
như những kẻ chống phá, thiếu thiện chí vẫn thường “lu loa” lên. Tôi cho
rằng, hiện nay báo chí đã và đang góp phần củng cố niềm tin trong cán
bộ, đảng viên và nhân dân vào “cuộc chiến” chống tham nhũng, tiêu cực,
thể hiện trên một số khía cạnh sau đây:
Thứ nhất, báo
chí là nơi tin cậy nhất chuyển tải tới nhân dân những thông điệp về
quyết tâm phòng, chống tham nhũng của Đảng, Nhà nước ta; những chủ
trương, chỉ thị, nghị quyết và chính sách, pháp luật về công tác phòng,
chống tham nhũng, tiêu cực. Thứ hai, chính báo chí chứ không
phải là một “phương tiện” nào khác, là nguồn “đính chính” và “củng cố
lại” sự thật trước những thông tin “thật giả lẫn lộn”, những chuyện
“nghe hơi nồi chõ” mà độc giả “tiếp nhận” một cách “vô tư và vô tâm” qua
mạng xã hội. Thứ ba, báo chí là diễn đàn có chọn lọc, có tìm
hiểu, có điều tra một cách hệ thống, bài bản trước khi đăng tải những ý
kiến phản ánh, phản hồi, phê phán các hiện tượng tham nhũng, tiêu cực từ
cơ sở. Đồng thời báo chí cũng là diễn đàn tiếp nhận và chuyển tải những
thông tin phản biện mang tính xây dựng, khoa học, vì lợi ích chung. Thứ tư, những
kết luận chính thức từ các cơ quan chuyên môn (điều tra, tòa án…) liên
quan đến tham nhũng, tiêu cực hầu hết được thông tin kịp thời, trung
thực thông qua báo chí, chứ không phải là từ sự “thêm bớt” vì mục đích
cá nhân và chủ đích xấu của không ít trang mạng xã hội. Thứ năm, cho
đến thời điểm này, những thông tin mà cán bộ, đảng viên, nhân dân tiếp
nhận được từ các phương tiện báo chí truyền thông chính thống liên quan
đến những vấn đề tham nhũng, tiêu cực, vẫn là “nguồn đảm bảo” nhất, đáng
tin cậy nhất, “đúng tầm đúng hướng” nhất.
* Nghị
quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường, xây dựng chỉnh đốn Đảng đã
xác định “phát huy vai trò, nêu cao trách nhiệm của các cơ quan báo chí,
cơ quan chủ quản báo chí trong công tác đấu tranh phòng, chống suy
thoái, quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực”. Theo ông, báo chí đã
thực sự đáp ứng được những tiêu chí nêu trên chưa?
- Như tôi nhận định ở
trên, thực tế thời gian qua cho thấy, báo chí đã có những đóng góp hiệu
quả vào công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Điều này
thể hiện rõ nét như báo chí giám sát, phát hiện và công khai các hành vi
tiêu cực, tham nhũng, lãng phí; cung cấp cho các cơ quan chức năng
những thông tin quan trọng, cần thiết để tiến hành xác minh, điều tra.
Báo chí còn cổ vũ, khuyến khích người dân tham gia đóng góp sáng kiến
phòng, chống tham nhũng; mạnh dạn tố cáo các hành vi tiêu cực và thực
hiện điều tra theo đơn thư tố cáo.
Quan trọng hơn, báo
chí đã nhấn mạnh quyết tâm chính trị của Đảng, Nhà nước, “không có vùng
cấm, không có ngoại lệ, không có đặc quyền, bất kể người đó là ai” trong
việc đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Cũng thông qua báo
chí, người dân hiểu rõ hơn về những khó khăn, phức tạp của công tác đấu
tranh phòng, chống tham nhũng cũng như khẳng định quyết tâm của Đảng,
Nhà nước đối với công tác phòng, chống tham nhũng.
Nhờ có sự tham gia
tích cực của đội ngũ những người làm báo, nhiều vụ án tham nhũng nghiêm
trọng, phức tạp đã bị phanh phui, thu lại cho Nhà nước và nhân dân hàng
ngàn tỷ đồng. Việc đưa tin kịp thời, công khai về các vụ án, vụ việc
tham nhũng, tiêu cực lên các phương tiện thông tin đại chúng đã giúp
nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận xã hội, củng cố niềm tin của cán
bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng, Nhà nước ta trong cuộc đấu tranh
chống “giặc nội xâm” này.
Nhìn chung là dư luận
xã hội đánh giá cao những đóng góp của báo chí trong việc giám sát, phát
hiện các vụ việc, vụ án tiêu cực, tham nhũng. Từ đó tôi đi đến nhận
định: Về cơ bản, báo chí đã đáp ứng được kỳ vọng và mục tiêu mà Đảng ta
đã nêu trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII. Có thể nói, Hội nghị
Trung ương 4 khóa XII đã đặt vấn đề rất trúng và đúng về vai trò, trách
nhiệm của báo chí trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng hiện nay.
Đây là luồng sinh khí mới để báo chí làm tốt hơn trách nhiệm của mình
trong công cuộc phòng, chống tham nhũng mà nhân dân hy vọng và chờ đợi.
Tuy nhiên, cũng phải
thẳng thắn nhìn nhận rằng, vẫn còn nhiều điều báo chí chưa làm được,
chưa phát huy vai trò trong “cuộc chiến” này. Thậm chí là còn có những
biểu hiện “tát nước theo mưa” - lợi dụng danh nghĩa chống tiêu cực để
làm những điều tiêu cực…
Những hạn chế, nhược
điểm, thậm chí là yếu kém có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân
xuất phát từ người làm báo, lãnh đạo và cơ quan chủ quản; có nguyên nhân
xuất phát từ cơ chế; và có cả nguyên nhân xuất phát từ công chúng, bạn
đọc…
|
Lễ trao giải Báo chí phòng chống tham nhũng lần thứ Nhất - Nguồn ảnh: Internet |
KHÔNG BỊ "CHỆCH HƯỚNG" TRONG CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG, TIÊU CỰC
* Với
tư cách là độc giả, ông có thế nói rõ hơn về một số biểu hiện của những
bất cập, hạn chế, cũng như những nguyên nhân mà ông vừa nêu?
Tôi lấy ví dụ, thời
gian gần đây chúng ta vẫn hay nói câu “cửa miệng” về tình trạng “sáng
đưa, trưa gặp, chiều gỡ” của một số tòa soạn - ấn phẩm báo chí điện tử .
Nói thẳng ra đó là hành động nhân danh nhà báo, nhân danh công luận để
thực hiện các hành vi tống tiền tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp. Ngoài
khuyết điểm của cá nhân nhà báo, ở đây còn có lỗi của lãnh đạo tòa soạn -
vì nếu ông/bà lãnh đạo không “thỏa hiệp” hay “bật đèn xanh” thì phóng
viên người ta không dám làm bậy được. Và suy ra thì có cả trách nhiệm
của cơ quan chủ quản - vì nếu cơ quan chủ quản nghiêm khắc, thường xuyên
nhắc nhở, quán triệt thì cơ quan báo chí không thể và không dám “nhắm
mắt làm liều”.
Đáng chú ý là, bên
cạnh đó còn có hiện tượng một số nhà báo, cơ quan báo liên kết để “đánh
hội đồng” doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân; phóng viên vi phạm đạo đức
nghề nghiệp gây mất uy tín đối với tòa soạn, gây mất niềm tin của người
dân, chính quyền các cấp và doanh nghiệp đối với báo chí.
Nghiêm trọng hơn là
các biểu hiệu suy thoái về tư tưởng, đạo đức, lối sống; cá biệt đã có
phóng viên - nhà báo bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
* Ngoài
ra, thời gian vừa qua, chúng ta cũng thấy rất rõ, một số tòa soạn báo đã
xa rời tôn chỉ mục đích, vượt quá chức năng, nhiệm vụ, thiếu nhạy cảm
chính trị... Trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực,
một số nhà báo/tòa soạn đã “vượt ngưỡng”, vội vã, chủ quan, võ đoán quy
kết tội danh; nhận định, phán xét thay cơ quan chức năng, “cầm đèn chạy
trước ô tô”…?
- Tất nhiên, những hạn
chế, nhược điểm nêu trên chỉ là hiện tượng “con sâu làm rầu nồi canh”.
Tôi vẫn luôn khẳng định, hoạt động báo chí của chúng ta cơ bản là tốt,
góp phần làm lành mạnh xã hội. Nhưng không vì thế mà chủ quan, bởi một
vài hiện tượng nếu lặp đi lặp nhiều lần thì sẽ có nguy cơ dẫn đến sự đổ
vỡ niềm tin của công chúng, dẫn đến sự hoài nghi, thậm chí sẽ khiến cho
nhân dân “một lần thất tín thì vạn lần thất tin”.
Theo tôi có mấy nguyên nhân cơ bản dẫn đến những hạn chế của báo chí thời gian qua:
Một là, vẫn
còn một bộ phận nhà báo - phóng viên thiếu bản lĩnh, ý thức chính trị;
hạn chế về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; không hiểu biết hoặc cố tình
“lách” những kiến thức pháp luật; không nắm rõ hoặc cố tình “vượt
ngưỡng” những quy chế, quy định đối với người làm báo cách mạng.
Hai là, một
số lãnh đạo tòa soạn và cơ quan chủ quản hoặc là buông lỏng, không
thường xuyên quan tâm giáo dục chính trị, bồi dưỡng chuyên môn, giám sát
hoạt động, định hướng thông tin; hoặc là quá “cẩn thận” (việc gì cũng
sợ là “nhạy cảm”, “động chạm”, “không an toàn”), vì thế thường dẫn đến
tình trạng “thái quá bất cập” - hoặc là phóng viên bất chấp hậu quả để
“làm lấy được”, hoặc là không phát huy hết năng lực và tinh thần xông
pha.
Theo tôi, Đảng, Nhà
nước và các cơ quan chức năng không kìm hãm “tính tự do” của hoạt động
báo chí. Việc xử lý - tùy mức độ - những sai phạm của tòa soạn hay cá
nhân nhà báo xuất phát từ những vi phạm pháp luật (nhất là Luật Báo
chí), vi phạm những quy định liên quan đến chủ quyền, lợi ích, an ninh
quốc gia (chống phá nhà nước, phá hoại khối đại đoàn kết nhân dân…);
hoặc xuất phát từ những thông tin xuyên tạc, võ đoán, không kiểm chứng
về những vụ việc tiêu cực, tham nhũng - làm rối loạn đến quá trình và
kết quả điều tra, gây hoang mang trong nhân dân… Vì thế, có những nhà
báo hoặc lãnh đạo tòa soạn, vì non nớt trình độ, vì thiếu bản lĩnh chính
trị, vì không đủ tự tin, nên trước bất cứ một vấn đề gì liên quan đến
cái xấu, cái tiêu cực cũng “đánh đồng” sang chuyện “nhạy cảm chính trị”
nên không dám “động bút”!
Ba là, có
không ít bạn đọc còn ngộ nhận về vai trò của báo chí trong việc phản
ánh, phán xét, kết luận những hiện tượng, vấn đề tiêu cực. Vì thế, họ
đòi hỏi ở báo chí quá nhiều, nhất là khi “so sánh” thông tin “chừng mực”
“định tính, định lượng” của báo chí với những bình luận, phán xét, suy
diễn, phát ngôn “văng mạng” của mạng xã hội. Bên cạnh đó, có hiện tượng
độc giả viết đơn, thư tố cáo tham nhũng, tiêu cực gửi đến cơ quan báo
chí chỉ vì “tư thù”, vu khống bôi nhọ… Thậm chí, có những trường hợp lợi
dụng danh nghĩa chống tham nhũng, tiêu cực, bỏ tiền ra để mua chuộc nhà
báo “vào cuộc” nhằm mục đích xấu…
* Vậy,
trong thời gian tới, theo ông, cần phải làm gì để báo chí góp phần tích
cực hơn nữa, hiệu quả mà không bị “chệch hướng” trong công tác phòng,
chống tham nhũng, tiêu cực?
- Theo tôi, muốn làm được những điều đó, trước hết báo
chí và công tác quản lý báo chí phải theo kịp sự phát triển của mạng xã
hội. Bởi, trong xu thế hiện nay, nhiều khi người ta có cảm giác rằng,
mạng xã hội đang “thống lĩnh” và vượt trội về mặt thông tin so với báo
chí.
Mạng xã hội phát triển
và “mọi người, mọi nhà” tham gia mạng xã hội là xu thế tất yếu của thời
đại. Chúng ta không thể phủ nhận hay tẩy chay điều đó. Vấn đề là phải
có “bộ lọc” để tận dụng và phát huy những mặt tốt và hạn chế những mặt
trái, mặt xấu của mạng xã hội.
Vì lợi thế “tung tin”
nhanh, nên một số mạng xã hội thù địch đã “trộn” vào sự thật những nội
dung giả, xuyên tạc, suy diễn ác ý… tác động tiêu cực đến xã hội. Điều
này khiến cho công chúng nghi ngờ về tính kịp thời, chính xác của báo
chí, và họ đặt câu hỏi: liệu có phải trong mọi trường hợp, báo chí đều
đi sau mạng xã hội? Đây thực sự là một câu hỏi nghiêm túc để chúng ta
phải suy nghĩ và tìm câu trả lời.
Rõ ràng, thách thức từ
mạng xã hội là rất lớn, nhưng thách thức lớn hơn cả chính là tư tưởng,
tâm thế “thất bại” của không ít người làm báo trước “sức mạnh” lan tỏa
của mạng xã hội, cùng với đó là hành động chưa kiên quyết, chưa chặt
chẽ, chưa đồng bộ, thiếu hiệu quả của các cơ chế phối hợp cũng như các
cơ chế quản lý nhà nước về thông tin. Đây chính là điều mà đồng chí Võ
Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban
Tuyên giáo Trung ương đã nêu tại Hội nghị báo chí toàn quốc năm 2018 vừa
qua.
Hai là, trong
những năm tới, theo tôi, chúng ta cần tiếp tục rà soát lại Luật Báo chí
năm 2016 để tiếp tục sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cho phù hợp hơn nữa,
theo hướng thực sự cầu thị, phù hợp với yêu cầu thực tiễn đặt ra, là
hành lang pháp lý cho những người làm báo.
Theo tôi, chúng ta
cũng cần phải mạnh dạn đặt vấn đề, đến một thời điểm thích hợp nào đó,
vấn đề báo chí tư nhân cũng cần được xem xét, cân nhắc đưa vào Luật Báo
chí. Bởi thực tế là nhiều trang mạng xã hội hiện nay đang hoạt động như
một “tờ báo” tư nhân. Luật Báo chí nên là chế tài bổ sung cho công tác
quản lý nhà nước về mạng xã hội, vì chỉ với Luật An ninh mạng như hiện
nay là chưa đủ.
Ba là, cần
xem xét, nghiên cứu, từng bước xây dựng và hoàn thiện Luật Phản biện xã
hội. Luật này sẽ là chiếc “gậy” để công chúng cũng như các nhà báo “bám
chắc” vào đó để tự tin, dám nói, dám phản biện; phản biện đúng, hiệu
quả, tích cực mà không lo “chệch hướng”.
Bốn là, báo
chí cùng với các cơ quan chức năng cần tích cực hơn nữa trong việc tạo
diễn đàn đóng góp vào quá trình xây dựng, hoàn thiện cơ chế giám sát,
kiểm soát việc thực thi quyền lực để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực;
có cơ chế bảo vệ người phát hiện, tố giác, đấu tranh chống tham nhũng,
tiêu cực, trong đó có những người làm báo.
Năm là, các
cơ quan báo chí và nhà báo phải biết bảo vệ hình ảnh của mình trong quá
trình đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Theo đó, cần đưa
những thông tin đúng đắn, chính xác, có ích cho độc giả, có lợi cho xã
hội. Điều này không phải lúc nào các cơ quan quản lý báo chí cũng như
các tòa soạn đã làm tốt trong thời gian qua.
Đặc biệt, báo
chí phải biết “chắt lọc” sự trung thực từ cuộc sống. Muốn vậy, phải
luôn dựa vào quần chúng, lắng nghe tiếng nói của quần chúng, phản ánh
hiện thực sinh động một cách nhạy bén để không bị đi chậm hoặc đi sau
cuộc sống. Có như vậy mới làm cho báo chí thực sự là nhịp cầu nối giữa
Dân với Đảng, Đảng với Dân.
* Xin trân trọng cảm ơn ông!
Nhà báo HỒ QUANG LỢI, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam: Cần phát huy hơn nữa vai trò của người đứng đầu cơ quan báo chí
Từ khi thành lập
Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng do Tổng Bí thư Nguyễn
Phú Trọng đứng đầu cách đây 5 năm, nhất là từ sau Đại hội Đảng lần thứ
XII đến nay, cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí đã được
triển khai trên một cấp độ mới, ráo riết hơn, quyết liệt hơn, và đã đạt
được những kết quả tích cực, tạo hiệu ứng tốt, có sức lan toả mạnh, tạo
động lực mới để đất nước đạt được những thành tựu quan trọng và toàn
diện trên nhiều lĩnh vực.
Bằng
tinh thần quả cảm, cống hiến và sức lao động sáng tạo, nhiều nhà báo đã
làm nên những tác phẩm báo chí có sức lay động, góp phần nhân lên ngọn
lửa niềm tin trong xã hội về cuộc đấu tranh vô cùng cam go, phức tạp
này.
Để
nâng cao vai trò, trách nhiệm, hiệu quả của báo chí trong phòng, chống
tham nhũng, lãng phí, cần phát huy hơn nữa vai trò của người đứng đầu cơ
quan báo chí. Trong tòa soạn, tổng biên tập như một “ngọn cờ”. Nếu anh
là người làm báo chính trực, có dũng khí, người làm báo tử tế thì sẽ xây
dựng được trong tòa soạn một không khí làm việc chuẩn mực và mọi người
sẽ noi gương anh để hành động. Đôi khi thông qua tổng biên tập mà phóng
viên có cảm hứng, dũng khí, niềm say mê nghề nghiệp, quên đi mệt nhọc,
gian khổ, khó khăn. Do đó, cách điều hành của tổng biên tập sẽ tạo nên
một môi trường báo chí hoặc là tích cực hoặc là tiêu cực. Trong cơ quan
báo chí có một tổng biên tập gương mẫu về đạo đức nghề nghiệp, giỏi về
nghiệp vụ thì chắc chắn ở đó có môi trường làm việc lành mạnh và đội ngũ
biên tập viên, phóng viên làm việc đúng với tinh thần dấn thân, tuân
thủ đạo đức nghề nghiệp.
Trong môi trường báo chí mà người lãnh đạo không trong sáng sẽ là “mảnh đất” cho cách làm
báo tiêu cực mà gần đây chúng ta đã cảnh báo. Do đó, hơn lúc nào hết,
cần phát huy hơn nữa vai trò, trách nhiệm của lãnh đạo cơ quan báo chí,
đặc biệt coi trọng tính khách quan chân thực, tính chuyên nghiệp, đề cao
trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân và đạo đức nghề nghiệp của đội
ngũ những người làm báo trong việc phát hiện, đấu tranh phòng, chống
tham nhũng, lãng phí, sự suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức lối
sống và những biểu hiện tiêu cực khác trong đời sống xã hội. Đồng thời,
chủ động đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, làm thất bại âm mưu
của các thế lực thù địch, phản động, lợi dụng chống tham nhũng, lãng
phí để chống phá Đảng và Nhà nước ta.
*Đồng chí VŨ TRUNG KIÊN, Học viện Chính trị khu vực II, Thành phố Hồ Chí Minh:Trách nhiệm đồng hành cùng báo chí phòng, chống tham nhũng
Để
phát huy hơn nữa vai trò, trách nhiệm, hiệu quả của báo chí trong phòng,
chống tham nhũng, trước hết, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị trong hệ
thống chính trị phải thực hiện nghiêm túc quy chế phát ngôn và cung cấp
thông tin cho báo chí. Đây là một nguồn thông tin, một kênh thông tin
quan trọng để các cơ quan báo chí tham gia giám sát nhằm phòng, chống
tham nhũng có hiệu quả.
Luật
Phòng, chống tham nhũng năm 2005 và Luật Phòng, chống tham nhũng năm
2018 bắt đầu có hiệu lực từ 1-7-2019 đều có các quy định về trách nhiệm
của các cơ quan bảo vệ pháp luật, các cơ quan có vai trò, vị trí quan
trọng trong hệ thống chính trị trong phòng, chống tham nhũng. Theo đó,
Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Viện
Kiểm sát nhân dân tối cao, Toà án nhân dân tối cao…, là những cơ quan
có vai trò quan trọng trong công tác đấu tranh chống tham nhũng. Các cơ
quan này có trách nhiệm phối hợp nhằm trao đổi thường xuyên thông tin,
tài liệu, kinh nghiệm về công tác phòng, chống tham nhũng; chuyển hồ sơ
vụ việc tham nhũng cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý; tổng hợp,
đánh giá, dự báo tình hình tham nhũng và kiến nghị chính sách, giải pháp
phòng, chống tham nhũng.
Tuy
nhiên, cũng cần có quy định, cơ chế để các cơ quan bảo vệ pháp luật cung
cấp thông tin cho báo chí trong điều kiện cho phép. Các cơ quan bảo vệ
pháp luật cũng cần có các biện pháp nghiệp vụ khác nhau để bảo vệ các
nhà báo trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Mặt trận, các đoàn thể
chính trị - xã hội qua giám sát, phản biện cũng cần phối hợp chặt chẽ,
cung cấp thông tin cho báo chí...
TS. NGUYỄN MINH PHONG (Trưởng ban Tuyên truyền lý luận, Báo Nhân dân):Phòng, chống tham nhũng trong hoạt động báo chí
Ngược với
hiện tượng nhà báo dùng thông tin chính xác để hù dọa, “đánh” và “làm
tiền” doanh nghiệp, đơn vị một cách trực diện, thô bạo và lộ liễu, hiện
tượng “bảo kê” trong báo chí thể hiện “tế nhị” hơn và đa dạng hơn, có
thể nhận biết qua một số biểu hiện nổi bật là:
Thứ nhất, phóng
viên chỉ nhận viết các bài quảng bá mặt tích cực, ca ngợi một chiều cho
đối tượng được bảo kê. Thậm chí, có trường hợp còn viết kiểu tô vẽ,
quảng cáo cho người “đặt hàng” bằng những thông tin “một nửa sự thật”
hoặc không chính xác…
Thứ hai, lãnh đạo tòa soạn trong trách nhiệm và
thẩm quyền của mình không xử lý và không cho đăng những bài không có lợi
cho đối tượng. Hơn nữa, có trường hợp lãnh đạo cơ quan báo chí còn trực
tiếp phê bình cán bộ, phóng viên khi họ có ý định viết bài phê phán
những hành vi sai trái của “đối tác chiến lược” được báo ủng hộ...
Thứ ba, bài viết
khi buộc phải đăng thì cố ý cắt xén và làm sai lệch những điểm mấu chốt
của vấn đề, khiến lỗi to thành nhỏ, lỗi nhỏ thành không có lỗi, “làm
sạch” cho đối tượng.
Thứ tư, cấp dưới
có trách nhiệm xử lý bài theo quy trình thì dùng thông tin và thẩm quyền
mình có để “tạo nhiễu” khiến Ban biên tập hiểu sai lệch, ngại ngần
không muốn đăng bài; hoặc gây sức ép làm nản lòng tác giả có nhiệt thành
chống tham nhũng, che lấp cái sai của cá nhân, đơn vị thuộc nhóm đối
tượng.
Thứ năm, sử dụng
các hình thức liên kết, hỗ trợ tuyên truyền, quảng cáo để tuyên truyền
quá mức cái tốt, giảm thiểu cái sai, xấu, mục đích đánh bóng thương hiệu
theo kiểu “sống chết mặc ai”, miễn “đôi bên cùng có lợi” …
Dù núp dưới bất kỳ hình
thức nào, hiện tượng “bảo kê” trong báo chí đều có chung bản chất gian
dối thông tin và lạm dụng quyền lực, dùng thông tin chất lượng thấp,
được xử lý qua lăng kính lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm, lối tư duy nhiệm
kỳ và trách nhiệm xã hội thấp; cố tình đề cao quá mức cái không đáng đề
cao và che giấu những sự thật cần đưa ra ánh sáng, làm nhiễu loạn thông
tin, dung dưỡng cái xấu, khiến nhiều hiện tượng tiêu cực xã hội rơi vào
“im lặng đáng sợ”… Vì vậy, ở góc độ nào đó, hiện tượng bảo kê, lạm dụng
quyền lực trong báo chí cũng giống với hiện tượng lạm dụng quyền
lực-tham nhũng trong các lĩnh vực khác…
|
Song Hoàng thực hiện