Ngày 12/11/2019, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội đã diễn ra Hội thảo khoa học với chủ đề “Xây dựng môi trường pháp lý bảo đảm cho phát triển bền vững và lành mạnh của kinh tế tư nhân”. Hội thảo được tổ chức với sự phối hợp của ISL (đơn vị phối hợp chuyên môn) và BIDV (đơn vị tài trợ chính).
Tham dự Hội thảo có PGS.TS. Lê Minh Thông – Trợ lý Chủ tịch Quốc hội, TS. Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam (chủ trì hội thảo), chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, Ông Lê Đình Thăng – Kiểm toán trưởng, Kiểm toán chuyên ngành 3, Kiểm toán nhà nước Việt Nam, PGS.TS. Nguyễn Đức Minh - Viện trưởng Viện NN&PL, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam, PGS.TS. Nguyễn Như Phát - Viện NN&PL, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam, Ông Đậu Anh Tuấn – Trưởng ban Pháp chế VCCI, GS.TS. Lê Hồng Hạnh, GS.TS. Hoàng Thị Kim Quế, GS.TS. Nguyễn Minh Đoan, GS.TS. Nguyễn Đăng Dung. Về phía Khoa Luật có PGS.TS. Nguyễn Thị Quế Anh – Chủ nhiệm Khoa (chủ trì hội thảo), PGS.TS. Trịnh Tiến Việt – Phó Chủ nhiệm Khoa, TS. Nguyễn Trọng Điệp – Phó Chủ nhiệm Khoa, PGS.TS. Nguyễn Hoàng Anh – Chủ nhiệm Bộ môn Lý luận và Lịch sử Nhà nước và Pháp luật, PGS.TS. Lê Thị Hoài Thu – Chủ nhiệm Bộ môn Luật Kinh doanh, PGS.TS. Vũ Công Giao – Chủ nhiệm Bộ môn Luật Hiến pháp và Luật Hành chính cũng các giảng viên, học viên, nghiên cứu sinh, sinh viên của Khoa.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Thị Quế Anh nhấn mạnh Khu vực kinh tế tư nhân là nhân tố đóng góp quan trọng cho tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong những năm gần đây và chiếm tới gần 40% GDP. Khu vực này đóng góp chính cho tạo việc làm, giảm nghèo, cải thiện điều kiện sống, tăng trưởng bền vững và toàn diện ở Việt Nam. Song dù kinh tế tư nhân ở nước ta đã được khẳng định chính thức, được tạo điều kiện ngày càng tốt hơn cho sự phát triển. Nhưng, sự bền vững và lành mạnh của nó vẫn đang là một dấu hỏi cần được bàn luận và lưu tâm. Đó là năng suất và tốc độ tăng năng suất của khu vực này còn thấp; Chỉ số hiệu quả hoạt động tài chính còn nhiều điểm đáng quan ngại; Mối liên kết giữa các cấu phần của khu vực tư nhân còn rất thấp, đặc biệt là mối liên kết giữa doanh nghiệp tư nhân trong nước và doanh nghiệp tư nhân có vốn đầu tư nước ngoài còn thấp; nền kinh tế ngày càng phụ thuộc vào các doanh nghiệp tư nhân có vốn đầu tư nước ngoài; Khu vực kinh tế tư nhân đang phải đối diện với sự suy giảm của những nguồn lực vốn một thời được coi là dồi dào và phong phú. Việt Nam ngày càng trở nên kém cạnh tranh hơn về chi phí nhân công vì tiền lương của người lao động gia tăng liên tục trong những năm gần đây; Môi trường kinh doanh chưa thật sự được bình đẳng, vẫn còn có sự phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp tư nhân lớn, doanh nghiệp tư nhân có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp tư nhân nhỏ và siêu nhỏ trong nước; Khả năng tiếp cận nguồn lực, dịch vụ công và khoa học công nghệ còn chênh lệch và còn thấp so với khu vực; Hệ thống quản trị công chưa thay đổi như kỳ vọng để phục vụ sự phát triển của khu vực tư….
TS. Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam phát biểu tại Hội thảo.
Phát biểu tại Hội thảo, TS Tô Hoài Nam cho rằng, trong điều kiện, hoàn cảnh nào, kinh tế tư nhân ở Việt Nam vẫn là động lực quan trọng thúc đẩy nền kinh tế. Hiện đã có những đổi mới trong nhìn nhận và chủ trương của Đảng và Nhà nước về kinh tế tư nhân và đang được lồng ghép với những chính sách, quy định pháp luật ngày càng cởi mở hơn, gần hơn với thông lệ quốc tế. Tại Hội thảo, TS Tô Hoài Nam đã chỉ ra các điểm bất cập chính trong chính sách và khuôn khổ pháp lý cần kể đến như: Chưa tạo được môi trường để kinh tế tư nhân thực hiện đầu tư mạnh mẽ, đặc biệt là thị trường bất động sản. Rất khó để tìm ở Việt Nam một thực thể kinh tế lớn mà không dựa vào bất động sản. Điều đó khiến sản xuất thực tế không đạt được tính bền vững; Hoạt động quy hoạch còn chưa được thực hiện nghiêm túc, thiếu minh bạch nên rất rủi ro đối với các hoạt động kinh tế; Các thực thể kinh doanh còn rất xa lạ với bối cảnh phát triển kinh tế mới của toàn cầu, đặc biệt là trong điều kiện cách mạng công nghiệp 4.0.
Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS Trương Hồ Hải cho rằng phải thừa nhận đã có nhiểu thay đổi về nhận thức và cả thực tiễn vận hành nền kinh tế nói chung và kinh tế tư nhân nói riêng nhưng cách thức vận hành mới kể từ 2006-2007 dường như gặp phải vấn đề về chính sách khiến nguồn lực tập trung vào các đối tượng bất ổn định (ví dụ đất đai). Có thể nói rằng từ 1986 ta đã thừa nhận nhưng còn dè dặt đối với kinh tế tư nhân, chỉ đến 2002 và sau đó là tại Đại hội 10 năm 2006 mới khẳng định phần nào vị thế của kinh tế tư nhân. Mặc dù vậy, các cơ chế pháp lí và vận hành còn nhiều bất cập khiến các chủ thể kinh tế tư nhân còn gặp nhiều khó khăn từ Hệ thống pháp luật còn thiếu đồng bộ và môi trường cạnh tranh còn chưa thực sự được bảo đảm.
Quang cảnh Hội thảo.
PGS.TS. Lê Minh Thông phát biểu tại Hội thảo
Tại phần thảo luận của Hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học đã tích cực đưa ra các ý kiến, đóng góp cho Hội thảo. Điều này cho thấy chủ đề mà Hội thảo đưa ra là rất thu hút. Theo đó, PGS.TS Lê Minh Thông cho rằng những vấn đề về thể chế cần tiếp tục được hoàn thiện trên cơ sở những nhận thức hiện có và còn tiếp tục thay đổi theo chủ trương tiếp tục thúc đẩy phát triển kinh tế. Việc xây dựng nền tảng pháp lí phải nằm trong mối quan hệ giữa ba vấn đề lớn: tái cấu trúc kinh tế nhà nước – tái cấu trúc quản trị quốc gia – phát triển kinh tế tư nhân. Bối cảnh ở Việt Nam cho thấy sự mất cân đối nghiêm trọng giữa các doanh nghiệp tư nhân: tới 97% số lượng là những doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ. Thực tế này đòi hỏi rất nhiều hành động chứ không thể chỉ nhìn vào một số văn bản mang tính định hướng. Ngoài ra còn có một phần lớn thực thể hoạt động kinh tế cá thể khác biệt với doanh nghiệp. Đây là những mâu thuẫn trong chính hệ thống kinh tế tư nhân rất khó giải quyết. TS Lương Minh Tuân cho rằng mặc dù chủ trương đã có từ lâu nhưng chính nhận thức, quan điểm của các cán bộ, công chức còn chưa được phù hợp. Bản thân Hiến pháp là văn kiện pháp lí cao nhất vẫn dựa trên nền tảng công hữu mà ít không gian bảo đảm sự phát triển lành mạnh của kinh tế tư nhân. Do đó cần xem xét điều chỉnh vấn đề này từ trong Hiến pháp. Đồng quan điểm với TS. Tuân, Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng ngoài Hiến pháp vẫn còn cả các văn kiện Đảng và cần làm rõ hơn mối quan hệ giữa các hệ thống văn kiện để rộng đường hơn cho những cải cách và đổi mới. Ngay trong nhận thức của Đảng, phải mất đến 3 kì đại hội ta mới bỏ quy chế cấm đảng viên không được làm kinh tế tư nhân. Ngoài ra, Chuyên gia cho rằng sự phân công thiếu rõ ràng giữa nhà nước với các thực thể kinh tế làm khó cho sự phát triển của kinh tế tư nhân, điều đó khiến cho vị thế bình đẳng giữa các thành phần kinh tế không được bảo đảm phù hợp. Về mặt pháp lí, dường như các quy định cũng đã tương đối tốt nhưng việc vận hành, thực thi còn chưa đạt được hiệu quả như mong muốn. Do đó, nếu chỉ cải cách ở các văn bản mà không cải cách trong hành động thì chưa đủ. Theo GS. TS. Lê Hồng Hạnh thì kinh tế tư nhân luôn là xương sống của hầu hết các nền kinh tế lớn toàn cầu. Ở Việt Nam, kinh tế tư nhân phát triển còn nhọc nhằn nhưng vẫn phải ghi nhận những bước khai phá ban đầu đã đạt được. Ngoài ra, GS cũng nhấn mạnh môi trường pháp lí không chỉ là pháp luật, bởi pháp luật chỉ là một khía cạnh của thể chế vì còn liên quan đến thực thi và trách nhiệm của các chủ thể vận hành.
Thế Hiển (Tổng hợp)
http://vinasme.vn/Hoi-thao-khoa-hoc-Xay-dung-moi-truong-phap-ly-bao-dam-cho-phat-trien-ben-vung-va-lanh-manh-cua-kinh-te-tu-nhan-29-5765.html