Những năm qua, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nhất là đối với các diện tích kém hiệu quả đã giúp bà con nông dân nâng cao giá trị kinh tế trên cùng đơn vị diện tích. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai đã bộc lộ không ít khó khăn... Xã Cam Thành Nam là một ví dụ cụ thể.
Thời gian qua, xã Cam Thành Nam, thành phố Cam Ranh đã tích cực vận động nhân dân chuyển đổi những diện tích đất trồng mì, mía kém chất lượng sang trồng những loại cây ăn quả nhằm mở ra những hướng đi mới. Nhưng thực tế cho thấy địa phương vẫn còn gặp phải không ít khó khăn trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng.
Ông Nguyễn Quốc Thái- Phó Chủ tịch UBND xã Cam Thành Nam trăn trở:
“ Thực hiện theo chương trình sản xuất nông nghiệp và dịch vụ nông thôn trên địa bàn, trước đây thực hiện theo Quyết định 661 của UBND tỉnh, và sau này thực hiện theo QĐ 1609/2018 của UBND tỉnh, thì trên cơ sở kế hoạch năm 2016, giai đoạn 2016- 2020 về phát triển sản xuất nông nghiệp dịch vụ nông thôn trên địa bàn thành phố thì địa phương đăng ký là chuyển đổi 50ha đất của vùng sản xuất mì, mía kém hiệu quả, chuyển qua trồng cây ăn quả, đặc biệt địa phương cái cây ăn quả chủ lực là cây xoài, tuy nhiên đến thời điểm này thì chưa thực hiện được”.
Cụ thể, trong giai đoạn 2016- 2020, xã đăng ký chuyển đổi 50ha từ diện tích trồng cây mía, cây mì kém hiệu quả chuyển sang trồng cây ăn trái lâu năm, chủ lực là cây xoài. Trong năm đầu tiên thực hiện, năm 2017, trên địa bàn xã đã vận động thực hiện chuyển đổi được thành công 15ha sang trồng xoài với tổng kinh phí hỗ trợ gần 950 triệu đồng cho 26 hộ tham gia. Đến năm 2018, toàn xã đề ra kế hoạch chuyển đổi 8ha, tuy nhiên chỉ thực hiện được 1,05ha với 02 hộ tham gia, kinh phí hỗ trợ trên 60 triệu đồng. Và sang năm 2019 tuy đã đăng ký thực hiện 5ha, nhưng xã không thực hiện chuyển đổi được diện tích nào. Như vậy, so với tổng số 50 ha đã đăng ký, đến thời điểm này, toàn xã mới thực hiện được 16,5 ha, tức là mới chỉ chuyển đổi đạt 33% kế hoạch đề ra.
Theo tìm hiểu nguyên nhân được biết, địa bàn xã Cam Thành Nam là địa phương gặp khó khăn trong cung cấp nguồn nước tưới, để trồng được cây ăn quả người dân phải đầu tư thêm giếng khoan, đào ao, nguồn vốn đầu tư sẽ rất lớn và có thể không thành công trong tìm mạch nước, bên cạnh đó giá cả thị trường của sản phẩm xoài từ 2018 đến nay rớt giá trầm trọng khiến những người trồng xoài lao đao, trước đây nếu giá bình quân 50.000 đồng/1kg xoài thì hiện nay đối với loại xoài chọn đẹp nhất cũng chỉ còn 10.000- 15.000 đồng/1 kg. Về kinh phí hỗ trợ thực hiện chương trình chuyển đổi, theo Quyết định 1609 của UBND tỉnh, tổ chức, cá nhân thực hiện chuyển đổi hoặc liên kết chuyển đổi cây trồng theo kế hoạch được duyệt với quy mô vùng chuyển đổi từ 2ha trở lên đối với cây hàng năm và 5ha trở lên đối với cây lâu năm, mức hỗ trợ một lần là 50% chi phí mua giống cây trồng, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, trong khi đó, trồng các loại cây ăn quả một thời gian dài mới cho thu hoạch, vốn đầu tư cao, chưa kể còn phụ thuộc nước tưới, điều kiện thổ nhưỡng, đầu ra cho sản phẩm… nên người dân còn e ngại.
Anh Lê Văn Quân- một hội viên nông dân thôn Quảng Phúc- xã Cam Thành Nam cho biết:
“ Trồng cây xoài dễ bị sâu bệnh, bị đục thân cắn chết cây nên mình thấy mình không có trồng xoài nữa, về giá nói chung cũng bấp bênh, do những con buôn bây giờ cũng chèn ép, lựa rất là kỹ , xoài thì những hàng đi bán chợ rất là khó bán, trồng xoài thì thuốc men nó nhiều hơn, chăm sóc nó khó hơn...”
Ông Ngô Văn Nhẹ- Chủ tịch Hội Nông dân xã cho biết thêm:
“ Theo kế hoạch thì xã chuyển đổi từ đất trồng mía mì không hiệu quả chuyển sang trồng xoài là chủ lực nhưng qua quá trình thực hiện thì nông dân gặp một số vấn đề khó khăn, cái vấn đề khó khăn lớn nhất ban đầu là cái nguồn nước tưới, cái khó khăn tiếp theo là giá cả của các loại xoài những năm gần đây liên tục giảm do thị trường xuất khẩu đi các nước gặp nhiều khó khăn, bên cạnh đó có các loại sâu bệnh khiến cho quá trình chăm sóc và khai thác cây xoài thì chi phí nó rất cao cho nên nông dân không còn mặn mà đối với cây xoài”.
Cũng theo ông Nhẹ, trước những khó khăn như vậy nên Hội nông dân xã đã tìm hiểu và tham mưu UBND xã chuyển từ trồng xoài sang trồng mãng cầu, hiện nay đã có một số hộ nông dân chuyển đổi qua trồng cây mãng cầu ta, qua thời gian trồng, chăm sóc nhận thấy chuyển đổi sang mãng cầu hiệu quả cao hơn, do mật độ trồng của cây mãng cầu dày, yêu cầu diện tích nhỏ và năng suất và chất lượng thì tương đối cao, ổn định hơn so với cây xoài.
Nói về vấn đề này, ông Nguyễn Quốc Thái- Phó Chủ tịch UBND xã Cam Thành Nam cho biết:
“Hiện nay trên địa bàn, cây xoài giá cả như vậy thì dân cũng không có hào hứng lắm, cây mít thì giá cả cũng không cao, chất lượng sản phẩm cây mít trên địa bàn cũng không đạt, còn trồng cây mãng cầu nguồn nước chăm sóc cho cây ít hơn cây xoài và đặc biệt cây mãng cầu một năm người ta thâm canh được hai vụ, giá của sản phẩm mãng cầu mặc dù bán nội địa nhưng giá ổn định. Do vậy năm 2020 chúng tôi sẽ tiến hành vận động nhân dân chuyển đổi 5ha qua cây mãng cầu, tức là thực hiện kế hoạch năm 2019, và cũng xin đề nghị thành phố chuyển nguồn kinh phí cũng như kế hoạch của năm 2018 chuyển trả về lại thành phố do lúc này không thể triển khai thực hiện được”.
Chuyển đổi cơ cấu cây trồng được UBND tỉnh định hướng dựa trên nguyên tắc sau chuyển đổi phải có giá trị kinh tế cao hơn, việc chuyển đổi cũng phải được thực hiện linh hoạt, có thể chuyển đổi sang loại cây trồng khác nếu thấy không còn phù hợp. Hy vọng với những định hướng sắp tới, người nông dân xã Cam Thành Nam sẽ tích cực hưởng ứng thực hiện, tuy nhiên, để chuyển đổi cơ cấu cây trồng thành công địa phương cũng cần phải tiếp tục quan tâm đầu tư hệ thống giao thông, thủy lợi nội đồng, tăng cường công tác đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ về tiến bộ khoa học kỹ thuật cho bà con nông dân, quan trọng nhất là phải đẩy mạnh thu hút doanh nghiệp liên kết, bao tiêu sản phẩm giúp bà con yên tâm sản xuất./.
Lê Ngân