Đó là những người con của xã Cam Thịnh Đông đã hy sinh trong kháng chiến chống Pháp!
Cam Thịnh Đông là một xã đồng bằng ven biển, nằm ở phía cực Nam thành phố Cam Ranh, có truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời… Trong kháng chiến chống Pháp, Cam Thịnh Đông có vị trí rất quan trọng về quân sự, kinh tế đối với khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên.
Bộ đội Cụ Hồ (ảnh minh họa - Nguồn: Internet)
Khi Pháp chiếm đóng Cam Ranh, có nhiều cán bộ, du kích, cơ sở cách mạng ở Cam Thịnh Đông đã anh dũng, mưu trí tham gia giết giặc lập công như: Đầu năm 1947, cách mạng triển khai kế hoạch, sử dụng một du kích, cải trang người chặt củi, tiếp cận Mohamét Ali (tên ác ôn khét tiếng), dùng rựa chém Ali cụt một cánh tay. Sau vụ này, địch trả thù, bắt 10 người giam, trong đó có cơ sở nội tuyến của cách mạng là hương bộ Tô ở Trại Cá (thuộc Cam Thịnh Đông ngày nay); ông bị bắn sau 9 ngày đêm bị Pháp tra tấn, đánh đập rất dã man, nhưng vẫn không khai.
Pháp tiến hành xây dựng sân bay Trại Cá, lập đường vận tải hàng không giữa Cam Ranh và Nha Trang. Bát Ngọ, một thầu khoán xây dựng sân bay Trại Cá, làm tay sai cho Pháp. Tháng 7/1947, thông qua cơ sở cách mạng và cảm tình ở Trại Cá, một tổ vũ trang đã tiếp cận và diệt Bát Ngọ. Sau đó không lâu, một cán bộ cách mạng giả làm thợ hớt tóc, vào một buổi trưa, ông hớt tóc cho một cai người Pháp ở gần đồn Trại cá, nhân lúc cai Pháp không đề phòng, ông rút dao cắt cổ hắn, rồi lẫn nhanh vào làng và về căn cứ…
Cùng với việc giúp đỡ, dẫn đường cho lực lượng vũ trang, đánh các đồn bót địch, diệt ác trừ gian; nhân dân Cam Thịnh Đông tích cực tham gia phong trào thoát ly theo cách mạng như: ông Trần Đương, Chín Châu, Ngô Đến, Trần Nhựt, Nguyễn Văn Thu; Võ Chi, Nguyễn Kham, Lê Chớ, Nguyễn Xuân Quang, Nguyễn Văn Lâu, Trần Kỳ, Trương Công, Lê Tuấn, Nguyễn Thẹo, Lê Văn Hào, Trần Mẹo, Nguyễn Dệt, Lê Nở, Nguyễn Cho, Cao Văn Ngôn, Nguyễn Văn Khánh, Đoàn Văn Cuôi. Trong số này có nhiều người đã hy sinh ngay trên quê hương mình. Đặc biệt bà Lê Thị Lén, trên đường đi công tác, bị lính Pháp bắn chết ở Suối Tiên, bà có người mẹ là Bùi Thị Phố, được Nhà nước ta phong tặng danh hiệu cao quý: Bà Mẹ Việt Nam anh Hùng.
Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Cam Thịnh Đông luôn khắc sâu sự hy sinh của những người con trung hiếu của quê hương, mãi mãi tri ân và chăm lo những gia đình thương binh, liệt sĩ, làm cho cuộc sống ngày càng tốt hơn. Đồng thời ra sức làm nhiều việc tốt, có ích cho gia đình, xã hội và quê hương./..
Nguyễn Công Hài