Trong bối cảnh hiện nay, xây dựng văn hóa học
đường đang đứng trước nhiều thách thức. Những tác động của mặt trái xã
hội đã len lỏi vào môi trường học đường. Những câu chuyện không hay xảy
ra trong ngành giáo dục thời gian gần đây khiến dư luận bức xúc. Nhưng
đó chỉ là những "con sâu bỏ rầu nồi canh".
(Ảnh minh họa: TTXVN)
Chúng ta đang đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số
88/2014/QH13 của Quốc hội quy định về đổi mới chương trình sách giáo
khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất
lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định
hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến
thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng
lực, hài hòa đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt tiềm năng của mỗi học
sinh.
Chính vì điều đó, ngày khai trường của cả nước năm nay mang một bầu
không khí mới- không khí vui tươi, phấn khởi, không hình thức. Năm học
2018-2019, các nhà trường hướng học sinh với một tinh thần: Học để làm,
học để trở thành người tử tế, học để xứng đáng với công ơn cha mẹ, công
ơn thầy cô, những người đã hy sinh cho mình để có cuộc sống ngày hôm
nay. Tinh thần đó sẽ được chắp cánh trong từng bài học, động viên các em
vui vẻ học tập để trở thành người hiểu biết, trở thành người có ích cho
xã hội.
Trong bối cảnh cần phải đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo, một trong
những vấn đề quan trọng cần được thực hiện là phải chuyển mạnh quá
trình giáo dục từ nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục coi
trọng về phát triển năng lực và phẩm chất của người học; tạo môi trường
học tập và rèn luyện giúp học sinh phát triển hài hòa về thể chất và
tinh thần, hướng học sinh trở thành những người học tập tích cực, tự
tin, biết vận dụng các phương pháp học tập tích cực để hoàn chỉnh các
tri thức và các kỹ năng nền tảng, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp theo
tinh thần học tập suốt đời, có những phẩm chất tốt đẹp và năng lực cần
thiết để trở thành người công dân có trách nhiệm, người lao động có văn
hóa, cần cù, sáng tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển của cá nhân và yêu cầu
của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước trong thời đại toàn cầu hóa và
thời đại Cách mạng công nghiệp 4.0.
Để làm được điều đó thì việc xây dựng
môi trường văn hóa lành mạnh trong trường học đóng vai trò rất quan
trọng. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, xây dựng văn hóa học đường
đang đứng trước nhiều thách thức. Những tác động của mặt trái xã hội đã
len lỏi vào môi trường học đường. Những câu chuyện không hay xảy ra
trong ngành giáo dục thời gian gần đây khiến dư luận bức xúc. Nhưng đó
chỉ là những "con sâu bỏ rầu nồi canh". Thực tế, phần đông giáo viên dù
đồng lương chưa cao, cuộc sống còn khó khăn nhưng vẫn đang ngày đêm tận
tụy, mang hết tâm huyết vì sự nghiệp "trồng người".
Muốn đổi mới giáo dục không phải chỉ là đổi mới chương trình sách giáo
khoa, mà cốt lõi ở người thầy. Thầy giáo phải là những người có tâm, có
tài, biết mười dạy một, biết bồi dưỡng ý thức học sinh trở thành người
tử tế, yêu quý học sinh như con em mình. Làm được như vậy, các trường sư
phạm phải thay đổi mạnh mẽ, loại bớt những trường cao đẳng có chất
lượng thấp, quy tụ lại đào tạo tại những trường đại học sư phạm kiểu mẫu
mà Nhà nước cần đầu tư nhiều hơn, có học bổng dành cho những em có học
lực giỏi, có hoàn cảnh khó khăn.
Xây dựng văn hóa học đường không thể không nhắc tới vai trò của đoàn
thể. Đoàn thanh niên, đội thiếu niên phải hoạt động sôi nổi, hào hứng,
tăng thêm những hoạt động bồi dưỡng kỹ năng sống, kết hợp học mà
chơi-chơi mà học với mục đích đào tạo những học sinh chăm ngoan, lễ
phép, thông minh, sáng tạo.
Mục đích của xây dựng văn hóa học đường là hình thành và phát triển nhân
cách người học. Để trở thành người có văn hóa, người học phải rèn
luyện, biết tự học suốt đời, có ý chí và nghị lực vươn lên. Mặt khác,
cha mẹ cũng phải là những người gương mẫu, phối hợp cùng nhà trường quan
tâm tới con cái. Chúng ta hãy lấy ánh sáng đẩy lùi bóng tối, hướng tới
những điều tốt đẹp để thế hệ trẻ trở thành những công dân thân thể khỏe
mạnh, tình cảm cân bằng, trí tuệ sáng suốt và tâm linh sâu sắc.
GS. NGND. Nguyễn Lân Dũng