Trong Cách mạng Tháng 8, ở Cam Ranh, lúc 8 giờ sáng ngày 22/8/1945, cuộc khởi nghĩa của huyện Ba Ngòi đã nổ ra. Nhân dân đã vũ trang bằng giáo, mác , gậy, tên ná... từ các nơi giương cao cờ đỏ sao vàng, băng rôn, hô vang khẩu hiệu cùng tiến về thị trấn Đá Bạc (Cam Linh), chiếm Nha đại diện hành chánh và các công sở...
Cuộc khởi nghĩa Cách mạng Tháng 8/1945 của huyện đã diễn ra với khí thế tiến công cách mạng, dựa vào lực lượng chính trị của quần chúng là chính, đoàn kết, tập hợp đông đảo Nhân dân các dân tộc anh em giàu lòng yêu nước, vùng lên giành chính quyền về tay Nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng và đã giành thắng lợi. Đây là bài học lớn, rất quý giá, vẫn còn nguyên giá trị trong việc phát động toàn Đảng, toàn dân, toàn quân phát huy khí thế tiến công cách mạng của Cách mạng Tháng 8, vượt qua mọi khó khăn, trở lực, xây dựng Cam Ranh ngày càng giàu đẹp, văn minh; Nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc...
Thực tế trong Cách mạng Tháng 8 ở Cam Ranh đã chứng minh rất rõ trên một địa bàn mà kẻ địch luôn tăng cường mọi lực lượng để bố phòng chặt chẽ, xây dựng thành hậu cứ; tìm mọi cách tiêu diệt cán bộ, đảng viên, cơ sở cách mạng, những người yêu nước, làm tan rã phong trào cách mạng trong quần chúng. Song kẻ thù đã phải khiếp đảm trước khí thế cách mạng của Nhân dân... Đó chính là lực lượng chính trị của quần chúng dưới sự lãnh đạo của Đảng đã trở thành cao trào, biến thành sức mạnh vô cùng to lớn không có gì ngăn cản được, không có gì có thể phá vỡ sự đoàn kết, ý chí quật cường, tinh thần yêu nước của Nhân dân. Do vậy thắng lợi trong cuộc khởi nghĩa ở Cam Ranh như là một tất yếu, mang đậm dấu ấn lịch sử trong truyền thống chống giặc ngoại xâm của quân và dân Cam Ranh.
Vấn đề của chúng ta là phải biến bài học này thành hiện thực trong cuộc sống Nhân dân bằng những việc làm cụ thể, mang lại lợi ích cho Nhân dân và quê hương, đất nước. Những ai quên đi quá khứ hào hùng của quê hương và dân tộc là có tội với Tổ quốc và Nhân dân, nhưng nếu không nêu cao tinh thần trách nhiệm, ra sức phát huy quá khứ đó, làm cho giá trị của nó mãi mãi trường tồn trên con đường đi lên của quê hương và dân tộc thì cũng có lỗi với cha ông, các thế hệ đi trước, nhất là những người đã hy sinh cho quê hương, đất nước. Do vậy cần phải biến bài học này thành cao trào cách mạng trong phong trào quần chúng trên nền tảng “dân là gốc”, với tinh thần “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” trong việc vận dụng sáng tạo, thực hiện có hiệu quả đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, phát huy một cách tốt nhất về ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân./.
Nguyễn Công Hài